Beyaz Saray’a giden yolda; seçim kampanyalarının etkilerini, anketleri ve eyaletlerin gündemini Voice Of America’dan Mehmet Sümer ile 5 Soru ve 5 Cevap’ta konuştuk.
1. ABD seçimleri zaman zaman kafa karıştırıcı olabiliyor, çünkü seçimleri kazanan kişi ülke genelinde en çok oyu alan aday olmayabiliyor. Bunun örneği 2016’da yaşanmıştı. Demokratların başkan adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçilerin adayı olan Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy almasına karşın seçilememişti. ABD’de seçim sistemi tam olarak nasıl işliyor?
Amerika’da halk aslında verdikleri oylarla doğrudan adayı değil, adayı seçecek seçici kurulu belirliyor. Her bir eyalette farklı sayıda seçici kurul üyesi bulunuyor. Bir adayın toplamda kaç milyon oy aldığı değil, tüm eyaletlerden kaç seçici kurul üyesini kazandığı başkanı belirliyor.
2. Demokrat Parti’nin Adayı Kamala Harris ve Cumhuriyetçi Parti’nin Adayı Donald Trump, ABD seçmenine neler vaad ediyor?
Kamala Harris kampanyasını özellikle kadın hakları üzerine kurdu. Bunun içerisinde kürtaj hakkı da bulunuyor. Harris’ in söylemlerine baktığımızda; daha fazla bireysel haklar, daha fazla demokrasi ve daha fazla demokratik haklardan bahsettiğini görüyoruz.
Harris; zenginlerden daha çok vergi alınmasını sağlayacak vergi düzenlemelerinin getirilmesi ve ilk kez ev sahibi olacak olan kişilere yönelik devlet desteği verilmesi gibi vaatlerde bulundu.
Donald Trump ise kampanyasında; Amerika’nın göçmen sorunu, kaçak göçün önlenmesi, sınır güvenliğinin sağlanması, daha güçlü bir ekonomi ve yine daha önceki seçim kampanyasında kullandığı ”Amerika’yı tekrar büyük yapalım” sloganıyla bağlantılı bir seçim kampanyası yürüttü.
3. ABD’de 50 eyalet bulunuyor. 2024 seçimlerinde ”salıncak eyalet” olarak nitelendirilen eyaletlerde ise en gösterişli mitingler ve en üst düzey ziyaretler yapılıyor. Büyük kaynaklar, bu eyaletlerdeki kampanyalarda kullanılıyor. Peki, salıncak eyaletlerde kim önde? Anketler ne söylüyor?
Anketlere göre, son yıllarda hiç olmadığı kadar başa baş bir yarış görülüyor. Özellikle ”salıncak eyalet” olarak isimlendirilen ve kararsız seçmenlerin çoğunlukta olduğu bu eyaletlerde, sonucun ne olacağını kestirmek çok zor. Anket sonuçları, hata payları içerisinde farklar gösteriyor. Bir anket Kamala Harris’i söz konusu eyaletlerin birinde 2 puan önde gösterirken, bir başka anket Donald Trump’ı 1 puan önde gösteriyor. Tüm bu anketlere baktığınızda hepsinde 3 yada 4 puanlık yanılma payı olabileceği ifade ediliyor.
ABD’DE GÖZLER SALINCAK EYALETLERDE…
Arizonalı seçmenin gündemindeki en önemli konu ne?
Arizona’da genç seçmenler, Latin seçmenler ve kürtaj hakkı konusunda özellikle kadın seçmenlerin gösterecekleri tavrın, seçim sonucunu belirleyeceği ifade ediliyor. Son seçimde Biden, Arizona’da seçimi binde 3 gibi çok az bir farkla kazanmıştı. Arizona aslında birçok Orta Amerika Eyaleti gibi genelde Cumhuriyetçi bir seçmene sahip ama bu defa kürtaj konusu, bölgede etkin olan Mormonların Trump’a destek vermeyeceklerini açıklamalarıyla bölgeyi salıncak eyaletlerden biri haline getiriyor.
Georgia Eyaleti’nde seçmenin tercihi ne olur?
Georgia Eyaleti’ne baktığımız zaman yapılan anketlerde halkın özellikle göçmenler konusu yani sınır güvenliği, ekonomi, yollar, havalimanları gibi altyapı konularını ve kendi eyaletlerine yapılması vaad edilen yatırımları ön planda tuttukları görülüyor. Son seçimde tartışmalı eyaletlerden biri olan ve Donald Trump’ın seçim sonuçlarına müdahale ile ilgili iddialarla gündeme getirdiği eyalette şu anda halkta seçim güvenliği konusunda bazı kaygılar oluştuğu görülüyor. Eyalette bir çok seçmen seçim güvenliği konusunda kaygıları olduğunu da dile getiriyor.
Yoğun Arap kökenli nüfusa sahip Michigan’lı seçmeni, hangi aday ikna edebilir?
Burada adayların İsrail-Filistin sorununa yaklaşımları belirleyici olacak. İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonları konusunda pasif kalmakla eleştirilen mevcut Başkan Biden’a destek veren Arap ve Müslüman kesimde, Demokrat Parti adına ciddi kayıplar oluştuğu anketlere yansımıştı.
Kamala Harris’ in daha dengeli bir söylemle kaybolan bu oyları geri kazanabileceğine dair beklentiler yüksek. Bu noktada özellikle Harris’in hayatını kaybeden masum Filistinli sivil halka yönelik söylemlerinin etkili olduğu görülüyor. Buna karşın Cumhuriyetçi Parti’ye yakın medya, Kamala Harris’i İsrail-Filistin konusunda çift taraflı davranmakla suçluyor.
ABD’nin batı eyaletlerinden olan Nevada’da göç konusu önemli başlıklar arasında yer alıyor. Nevada’lı seçmen, kime “evet” diyecek?
Nevada’da seçimin sonucuna dair net bir şey söylemek gerçekten çok zor. Son birkaç gün içinde yapılan ve açıklanan üç anket sonucu Kamala Harris’i önde gösteriyor. Sadece bir yada iki puan dolayısıyla bu eyalette kimin kazanacağına dair bir tahminde bulunmakta gerçekten çok zor. Nevada’da Latin kökenli seçmenlerin kime destek vereceği, seçimin sonucunu belirleyecek gibi görünüyor.
Salıncak eyaletler listesine en son katılan Kuzey Carolina, son 30 yılda nüfusu önemli ölçüde artan eyaletlerden biri oldu. Kuzey Caroline, hangi isme sıcak bakıyor?
Burası salıncak eyalet olarak isimlendirilen kararsız seçmenlerin bulunduğu eyaletler arasında bu seçimde, birinci sırada geliyor diyebiliriz. Burada da anket sonuçları iki adayı da birbirine çok yakın gösteriyor. Her iki adayda bu eyalete çok büyük önem veriyor. Öyle ki Donald Trump, Cumartesi gününden seçim gününe kadar bu eyalete kamp kurdu diyebiliriz. Benzer şekilde haftasonu Kamala Harris de, bu eyalette etkinliklere katıldı. Yani iki adayda son savaşlarını bu eyalet üzerinde verdiler diyebiliriz. Ama son 24 saat içerisinde yapılan anketlerde dahil olmak üzere şu anda son anketlerin hiçbiri herhangi bir adayı ön plana çıkarır durumda görünmüyor.
Pennsylvania, hayat pahalılığının en fazla hissedildiği eyaletler arasında yer alıyor. Harris ve Trump, ilk ve tek canlı televizyon düellosunu burada gerçekleştirmişti. Eyalette seçimin kazananı kim olacak?
Burası için seçim sonucunu belirleyecek eyalet değerlendirmesi yapılıyor. Neredeyse bütün anketler 48’e 48, 49’a 48, 50’ye 49 gibi ya da 49’a 49 gibi sonuçlar gösteriyor. Seçmenin nihai kararının ne olacağı en belirsiz eyaletlerden biri de burası.
4. ABD’de çözüm bekleyen temel sorunlar neler?
Amerika, Covid salgınının ardından neredeyse son 50 yılın en yüksek enflasyon oranıyla karşılaştı. Enflasyon, yüzde 9’a kadar yükseldi ancak şu anda yüzde 3 civarında. Yıllardır yüzde 2 oranında seyreden bir enflasyona alışık olan Amerikalılar için bu ciddi bir endişe kaynağı oldu.
Küresel krizlerle tetiklenen petrol fiyatları Amerikalıların gündelik hayatını etkileyen önemli konulardan biri oldu. Özetle ekonomi, Amerikalı seçmenler açısından da en önemli konular arasında yer alıyor.
Ülkede en çok tartışılan bir başka konuda özellikle Güney sınırından ülkeye kaçak göçmenlerin girişi ve son yıllarda bu sayının çok fazla artması.
Ülke iç gündemine baktığımızda kadınların kürtaj hakkının da çok ciddi bir tartışma konusu olduğunu görüyoruz.
Her ne kadar dünyanın süper gücü olarak bilinse de, Amerika’nın bir çok şehrindeki altyapı sorunları halkın önemli şikayetlerinden biri. Eskimiş yollar, eski havalimanları ve yetersiz altyapı hizmetleri Amerikalıların adaylardan çözüm getirmesini beklediği konuların arasında yer alıyor.
Amerika gündeminin değişmeyen bir başka konusu da, son derece pahalı olan sağlık hizmetleri ve ilaç fiyatları. Bu konu, ülkede acil çözüm bekleyen ve halkın siyasi tercihlerinde de adayların vaatlerini ettiği konulardan bir tanesi olarak ön plana çıkıyor.
5. ABD seçim sonuçlarının Türkiye’ye etkisi neler olur? Başkan adayları Türkiye’ye nasıl bakıyor?
Amerika’nın genel anlamda Türkiye politikasının sadece Başkanın değişmesi ile köklü bir değişikliğe uğrayacağını bekleyemeyiz. Amerikan Başkanı sanıldığı kadar geniş yetkilere sahip değil.
Örneğin, Donald Trump’ın seçilmesi halinde Türkiye’nin F35 savaş uçakları programına alınacağını söyleyemeyiz. Çünkü bu konu Başkanın alabileceği bir karar değil. Uluslararası konularda Amerikan Kongresi’nin onayı gerekiyor. Bu bakımdan sadece Başkanın kim olduğu değil, Amerika’da Temsilciler Meclisi ve Senato’nun hangi partinin denetiminde olduğu önemli.
TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNİ NELER BEKLİYOR?
Biden, Erdoğan’ı Beyaz Saray’da ağırlamadı. Erdoğan, son olarak Trump’ın Başkanlık döneminde Beyaz Saray’da ağırlandı. Erdoğan ve Trump arasında, Biden’a göre daha yoğun ve samimi bir iletişim olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu durum, Donald Trump’ın seçilmesinin Türkiye ile Amerika arasındaki tartışmalı konularda daha hızlı yol alınbileceği anlamına gelmiyor.
Kamala Harris’in Başkan olması halinde özellikle; Orta Doğu ve İsrail konusunda Türkiye’nin daha fazla destek vereceği yaklaşımlar sergileyebileceğine dair beklentiler de büyük.
