Yerli girişimcilik stüdyosu Cerebrum Tech’in kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Erdem Erkul, yapay zekânın global anlamda getirdiği fırsat, risk ve çözümleri, Forbes’da kaleme aldığı aşağıdaki yazıyla analiz etti.
Tartışmasız bir şekilde 2023 yılı Yapay Zekâ alanındaki önemli gelişmeler ve tartışmaların yılı oldu. İngilizce sözlük yayıncıları YZ ile ilgili kavramları “Yılın Kelimesi” seçti. İngiliz yayıncı Collins “AI – YZ”yi yılın kelimesi seçerken, Cambridge “hallucinate – halüsinasyon görmek” kelimesini tercih etti. Zira YZ zaman zaman yanlış bilgiler üretebiliyor, Amerikalı yayıncı Merriam-Webster ise artık gerçek ile sahte arasındaki farkın giderek azaldığı söylemiyle tercihini “authentic – özgün” kelimesinden yana kullandı.
Meyveleri toplamanın zamanı geldi!
Haberlerin baş köşesine oturan ChatGPT gibi ‘büyük dil modelleri’nde (LLM’ler) yaşanan muazzam ilerleme ile 2023, YZ alanındaki neredeyse 70 yıllık çalışmanın karşılığını aldığımız yıl oldu. Üretici YZ’nın dijital içerik üreticileri arasında yarattığı heyecanı bir kenara koyarsak, YZ’nin tarihi gelişimini kabul etmek çok önemli. Bu gelişim bilim insanlarının sürdürülebilir büyüme ve ilerlemedeki önemli zorlukları çözmeye yönelik çabalarıyla şekillendi.
YZ: İlerlemenin hızlandırıcısı
Çok büyük verileri işleyebilme yeteneği ile, tahmine dayalı modeller oluşturup, görevleri otomatikleştirmesiyle, YZ küresel sorunların çözümüne dair güçlü bir araç olarak ortaya çıktı. Verimli, uygun maliyetli, uyarlanabilir çözümler sağlayan YZ, daha önceden göz korkutan alanlarda önemli değişimler yapabilir. Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Gelişme Hedeflerine ulaşma konusunda çok önemli bir sürece giriyorken, YZ alanındaki başarılar küresel topluluğun harekete geçmesi için yeni fırsatlar sunuyor.
Tıbbi yapay zekânın geleceği
YZ şimdiden sağlık alanındaki gelişmeleri derinden etkiliyor. YZ yardımı ile yetersiz sağlık hizmetlerindeki kapasite boşluklarını doldurabiliriz, özellikle de orta ve düşük gelirli ülkelerde. Bakım ve hastalık yönetimine erişim de önemli sorunlar olarak karşımızda ve yapay zekânın bu alanda da sunacak çok şeyi var.
Ayrıca, YZ temelli ilaç keşifleri de heyecan verici seviyeye ulaştı. 2023 yılı Aralık ayında, MIT ve Harvard’tan bilim insanları YZ’nin milyonlarca kimyasal bileşenin incelenmesinde önemli bir rol oynadığını açıkladı. Bu da iki farklı tip, ilaçlara karşı dirençli bakteri türünü ortadan kaldırabilecek antibiyotiklerin tanımlanabilmesine yol açtı.
YZ ile alternatif maddeleri keşfetmek
Mashable’in haberine göre; Başka bir heyecan verici araştırma sonucu da, YZ ve süper bilgisayarlar kullanılarak bulunan bir maddenin pillerde kullanılan lityum miktarını yüzde 70 oranında azaltılabileceğini gösteriyor. Araştırmayı gerçekleştiren Microsoft, 23 milyon potansiyel madde arasından sadece bir kaç gün içerisinde uygun materyal sayısını “bir kaç yüz aday”a kadar indirebildi. Eğer geleneksel laboratuvar yöntemleri kullanılsaydı, inceleme süreci yıllar boyunca devam edebilirdi.
Bu gelişmeler, YZ kullanımının yeni ya da alternatif materyal ve ilaç araştırmasını nasıl genişlettiğini gösteriyor. YZ açık bir şekilde bu küresel sorunları çözmeye yardımcı olacak güce sahip.
Yapay zekâyı sorumlu bir şekilde kullanmak
2023 yılı Eylül ayında, BM tarafından düzenlenen bir etkinlikte, dünyada YZ alanında önde gelen isimler ile pek çok ülkeden görevliler bir araya geldi ve YZ ile ilgili temel ilkeleri desteklediklerini duyurdu. Açıklamaları, kapsayıcı ve sürdürülebilir büyümeyi teşvik amacıyla yapay zekânın yaşamları iyileştirme, bireyleri güçlendirme, çevresel sürdürülebilirliği geliştirme ve yoksulluk ile eşitsizliği azaltma konularındaki olumlu etkisini vurguladı. Ancak önemli bir uyarı da vardı. Bu da YZ’nin hızlı gelişimi göz önüne alındığında, gelişmekte olan dünyanın geride kalabileceği ve yapay zekânın yeterince sorumlu ve kapsayıcı şekilde geliştirilmediği koşullarda, eşitsizliği daha kötü hâle getirip, toplumu alt üst edebileceği uyarısıydı.
Herkesin iyiliği için bir araç
Geçtiğimiz yıl yaşanan büyük heyecanın ardından, 2024 YZ’nin denetim ve etik alanında hangi yöne gittiği tartışmalarının yılı olacak. Ancak YZ’nin sunduğu olanaklar tüm dünyanın yararına kullanılırsa, gezegenimiz için daha iyi adımları, daha kısa sürede atabiliriz. Bunu yapabilmek için tüm paydaşların; yani hümümetler, özel sektör, akademik camia ve sivil toplumun, yapay zekânın geleceğin şekillendirilmesi için sorumlu bir şekilde kullanılmasına eşit şekilde katılması çok önemli.
Cerebrum Tech’in kurucusu Erdem Erkul’un Forbes’daki makalesinden Türkçeleştirildi
